Menu
Buxheti shtetëror për vitin 2024 është miratuar më 7 dhjetor 2023 bazuar në ligjin nr. 97/2023, “Për Buxhetin e vitit 2024” nga Parlamenti i Republikës së Shqipërisë. Buxheti për qytetarët përgatitet çdo vit nga Ministria e Financave. Sipas Buxhetit për Qytetarët (BfC), gjatë vitit 2024 janë planifikuar 674.7 miliardë Lekë, me një rritje prej 4.1% krahasuar me vitin 2023. Rreth 9.3% e shpenzimeve të përgjithshme publike do të dedikohen për politikat publike të bazuara në gjini, të cilat synojnë të zvogëlojnë hendekun gjinor. Kjo pjesë e buxhetit synon të mbështesë vajzat dhe gratë dhe të zvogëlojë hendekun gjinor në të gjitha fushat e jetës, në mënyrë që askush të mos mbetet pas.
Në buxhetin shtetëror të Shqipërisë për vitin 2024, rreth 9.3% e shpenzimeve të përgjithshme publike do të dedikohen për politikat publike të bazuara në gjini, të cilat synojnë të zvogëlojnë hendekun gjinor në fusha të ndryshme.
Shpenzimet totale për vitin 2024 që janë planifikuar të realizohen janë 343,638 milionë denarë, që përfaqëson një rritje prej 18,827 milionë denarë ose 5.80% më shumë krahasuar me Buxhetin e rishikuar për vitin 2023. Inflacioni global pritet të ulet nga 8.7% në vitin 2022 në 6.9% në vitin 2023 dhe 5.8% në vitin 2024.
Shpenzimet aktuale për vitin 2024 janë planifikuar në shumën prej 298.5 miliardë denarë ose 7% më shumë krahasuar me vitin 2023, të destinuara për pagesën e rregullt të pagave të punonjësve në sektorin publik, pagesën e rregullt dhe në kohë të pensioneve, të ardhurat minimale të garantuara dhe të drejtat e tjera sociale, pagesën e subvencioneve në bujqësi, mbështetjen e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme, mbështetjen dhe subvencionimin e aktiviteteve inovative, si dhe shpërndarjen e fondeve për mbështetje të synuar të kategorive të cenueshme të qytetarëve dhe ekonomisë.
Në fillim të vitit 2023, inflacioni arriti në 27% (norma më e lartë e inflacionit në Evropë pas Turqisë), që është një nivel i konsiderueshëm në kontekstin ekonomik global. Në të kundërt, në fillim të vitit 2024, inflacioni ra në 4%, duke treguar një stabilizim të mundshëm të ekonomisë.
Dokumenti është përgatitur në kushte veçanërisht të vështira, duke përfshirë luftën në vendin fqinj, krizën energjetike dhe ekonomike, si dhe çështjet e refugjatëve, kushtet e pafavorshme të motit dhe inflacionin që ndikoi ndjeshëm në buxhet. Megjithatë, buxheti shtetëror për vitin 2024, i cili u miratua nga Kuvendi, karakterizohet nga një rritje e të ardhurave, por e shoqëruar me një rritje edhe më të madhe të shpenzimeve. Buxheti parashikon të ardhura prej 66.6 miliardë MDL dhe shpenzime prej 82.2 miliardë MDL, duke rezultuar në një deficit prej 15.5 miliardë MDL. Qeveria ka theksuar se prioritet do të kenë mbrojtja sociale, arsimi dhe shëndetësia, edhe pse financimi për këto sektorë do të zvogëlohet lehtë krahasuar me vitin 2023.
Analiza e buxhetit të Malit të Zi për vitet 2022, 2023 dhe 2024 tregon se përqindja e artikujve të buxhetuar me ndjeshmëri gjinore po rritet ngadalë:
Shuma totale e fondeve ku është shënuar ndjeshmëria gjinore për planin buxhetor për vitin 2024 në shumën prej 333,627,300.10 € përfaqëson 23.89% të buxhetit të përgjithshëm aktual, ose 9.59% të buxhetit të përgjithshëm të propozuar shtetëror.
Në vitin 2023, vetëm 24 njësi shpenzuese tregojnë ndjeshmëri gjinore dhe shuma të destinuara për aktivitetet e Buxhetit Aktual në realizimin dhe përmbushjen e objektivave të vendosura. Nga prizmi i fondeve, kjo do të thotë: shuma totale e fondeve në shumën prej 128,046,853.83 € përbën 10.14% të buxhetit të përgjithshëm aktual, ose 4.49% të buxhetit të përgjithshëm të propozuar shtetëror është me ndjeshmëri gjinore.
Buxhetimi i Përgjegjshëm Gjinor është i detyrueshëm në Serbi, sipas Ligjit Organik të Buxhetit nga viti 2015, me zbatimin gradual nga viti 2016 dhe me afat të zgjatur deri në vitin 2024. Duke qenë pjesë e reformës së financave publike, ka përparim, por edhe pengesa, në zbatimin e plotë të tij.
Në vitin 2017, 28 përdorues të buxhetit në nivel qendror u zgjodhën për të futur BPGJ. Në vitin 2023, 51 përdorues kanë pasur këtë detyrim dhe 48 e kanë përmbushur detyrimin. Në vitin 2024 është i njëjti numër në nivel qendror. Të dhënat janë marrë nga Auditimi i Ndjeshmërisë Gjinore të Buxhetimit i publikuar në vitin 2024 nga Institucioni i Auditimit Shtetëror dhe nuk janë të disponueshme në kohë dhe zyrtarisht nga Ministria e Financave ose Trupi Koordinues për Barazinë Gjinore. Në nivelin e programeve buxhetore, në sektorët përkatës, nuk janë të dukshme alokimet për zbatimin e Strategjisë Kombëtare për Barazinë Gjinore, siç është vërejtur edhe në raportin e auditimit të BPGJ të publikuar në vitin 2024 nga Institucioni i Auditimit Shtetëror. Përfundimi është se një kornizë efektive për integrimin e një perspektive gjinore në procesin buxhetor nuk është plotësisht e vendosur dhe se zbatimi i Planit të Veprimit për vitet 2022 dhe 2023 për zbatimin e Strategjisë për Barazinë Gjinore nga viti 2021 deri në vitin 2030 nuk është i siguruar.
Buxheti për vitin 2024 nuk përmban asnjë analizë të nevojave potencialisht të ndryshme të grave dhe burrave, duke përfshirë individë të moshave, etnive, aftësive dhe vendndodhjeve të ndryshme gjeografike. Gjithashtu, nuk shoqërohet me një Deklaratë të Buxhetit Gjinor për të shpjeguar se si shpenzimet do të kontribuojnë në barazinë gjinore. Si pasojë, është sfiduese të kuptohet nevojat e ndryshme dhe se si buxheti synon t’i adresojë ato ose të kontribuojë në avancimin e barazisë gjinore. Një linjë buxhetore e rëndësishme që lidhet me barazinë gjinore është për Agjencinë për Barazinë Gjinore (AGE), që arrin në 368,912 € në vitin 2024 krahasuar me 354,173 € në vitin 2023, duke reflektuar një rritje prej 4% në kategorinë e shpenzimeve për paga dhe rroga. Megjithatë, numri i punëtorëve nuk është rritur. Çdo komunë ka një linjë buxhetore nën pagat dhe rrogat për një Oficer për Barazinë Gjinore, i cili ka përgjegjësi për avancimin e barazisë gjinore në nivelin komunal, integrimin gjinor të politikave lokale, rritjen e ndërgjegjësimit për barazinë gjinore dhe zbatimin e detyrimeve të tjera ligjore të përcaktuara në Programin për Barazinë Gjinore dhe planet e veprimit për barazinë gjinore në nivel kombëtar dhe komunal.
Pasi Qeveria miratoi projektbuxhetin për vitin 2023 në tetor, Kuvendi i Republikës së Kosovës e miratoi atë në leximin e dytë në dhjetor. Edhe pse konsultimet publike janë të detyrueshme për të gjitha ligjet, projektligji për buxhetin nuk ishte kurrë i disponueshëm për konsultim publik. Rrjeti i Grave të Kosovës dërgoi një kërkesë zyrtare për shqyrtimin dhe komentimin e projektligjit, por nuk mori përgjigje nga Ministria e Financave, Punës dhe Transfereve, as nga Zyra e Kryeministrit.
Përgatitur nga Ernera Dušica dhe Nicole Farnsworth për Rrjetin e Grave të Kosovës si pjesë e Rrjetit për Buxhetimin e Përgjegjshëm Gjinor.
Analiza e buxhetit shtetëror për vitin 2023. Buxheti shtetëror për vitin 2023 është miratuar më 24 nëntor 2022 bazuar në Ligjin nr. 84/2022 nga Kuvendi i Republikës së Shqipërisë. Çdo vit Ministria e Financave dhe Ekonomisë përgatit Buxhetin për Qytetarët. Sipas Buxhetit për Qytetarët (BfC), gjatë vitit 2023 janë planifikuar 687.2 miliardë Lekë (31.6% e PBB-së) si shpenzime kundrejt të ardhurave totale të parashikuara të arrijnë 631.711 miliardë Lekë (ose 29% e PBB-së). Në buxhetin për vitin 2023, rreth 9% (ose 61.8 miliardë Lekë) e shpenzimeve të përgjithshme do të financojnë politika shumë të ndjeshme gjinore. Ky pjesë e buxhetit synon të mbështesë vajzat dhe gratë dhe të zvogëlojë hendekun gjinor në të gjitha fushat e jetës, në mënyrë që askush të mos mbetet pas. Shpenzimet me përgjegjësi gjinore për vitin 2023 përbëjnë rreth 3% të PBB-së nga 2.3% që përbënin në vitin 2013.
Përgatitur nga Qendra për Aleancën Gjinore për Zhvillim (GADC) si pjesë e Rrjetit për Buxhetimin e Përgjegjshëm Gjinor.
Ligji për buxhetin për vitin 2023 u miratua në leximin e dytë më 22 dhjetor 2022 nga Parlamenti i Republikës së Moldavisë. Dokumenti është përgatitur në kontekstin e rrethanave të papara në vitin 2022: lufta në vendin fqinj, kriza energjetike, kriza ekonomike, kriza e refugjatëve, kushtet e pafavorshme të motit, por edhe në kontekstin e proceseve inflacioniste me ndikim të theksuar në buxhet. Ligji për buxhetin shtetëror për vitin 2023 bazohet në rritjen ekonomike të PBB-së prej 2% dhe inflacionin mesatar vjetor prej 16%.
Analiza e dokumenteve dhe Shënimi Informativ që shoqëron Ligjin për Buxhetin Shtetëror për vitin 2023 zbulon se perspektivat gjinore mungojnë, pasi janë të pranishme vetëm në një nënprogram, dhe të dhënat e ndara sipas gjinisë për nënprogramet kryesore ende përbëjnë një sfidë të madhe për buxhetimin e përgjegjshëm gjinor në Moldavi.
Shpenzimet totale për vitin 2023 që janë planifikuar të realizohen janë 324.810 milionë denarë, që përfaqëson një rritje prej 36.137 milionë denarë ose 12.6% më shumë krahasuar me Buxhetin e rishikuar për vitin 2022. Megjithatë, duke marrë parasysh normën e inflacionit dhe rritjen e kostove të jetesës dhe çmimet e energjisë, është e qartë se rritja e buxhetit nuk do të çojë në përmirësimin dhe mbulimin e politikave dhe përfituesve.Që nga themelimi i saj në vitin 2004, Qendra për Hulumtim dhe Krijim të Politikave ka punuar në buxhetim, qeverisje të mirë në financat publike dhe buxhetim të përgjegjshëm gjinor. Si anëtarë të Partneritetit Ndërkombëtar të Buxhetit, si dhe si organizatë që përgatit Indeksin e Buxhetit të Hapur dhe drejton Rrjetin për Buxhetimin e Përgjegjshëm Gjinor, kemi shqyrtuar propozimin për Buxhetin për vitin 2023 dhe e kemi analizuar atë në lidhje me ndikimin e tij në promovimin e barazisë gjinore.
Buxheti i Republikës së Serbisë për vitin 2023 planifikon të ardhura totale në shumën prej 1,843.4 miliardë dinarë (15.7 miliardë euro) dhe shpenzime prej 2,107.4 miliardë dinarë (18 miliardë euro), që përfaqëson një rritje prej 7.8% krahasuar me shumën e siguruar nga rishikimi i buxhetit për vitin 2022. Buxheti për vitin 2023 është më i lartë për 326.5 miliardë dinarë (2.8 miliardë euro).
Përgatitur nga Gender Knowledge Hub si pjesë e Rrjetit për Buxhetimin e Përgjegjshëm Gjinor.
Më 27 dhjetor 2022, Kuvendi i Malit të Zi miratoi Ligjin për Buxhetin për vitin 2023, i cili arrin në 2.8 miliardë euro. Gjatë votimit në Kuvend nuk kishte asnjë përfaqësues të Qeverisë së Malit të Zi, gjë që nuk kishte ndodhur më parë, që është një tjetër tregues i krizës politike në Mal të Zi.
Ministria e Financave paraqiti projektligjin për Buxhetet. QHKP kontribuoi në debatin publik. Projektligji i propozuar për Buxhetet përmend buxhetimin e përgjegjshëm gjinor vetëm në Nenin 3, ku ndër 11 parimet e buxhetit, njëri prej tyre rregullon parimin e barazisë gjinore. Ai i referohet buxhetimit të përgjegjshëm gjinor si marrja parasysh e barazisë gjinore në fazën e planifikimit dhe zbatimit të të ardhurave dhe shpenzimeve të buxhetit. Rrjeti i Monitorimit të Buxhetit Gjinor e vlerëson këtë si të pamjaftueshme dhe ka paraqitur komentet e mëposhtme për Ligjin për Buxhetet