Sesioni Komunitar i RrBPGJ-së “Formësojmë Buxhetet Së Bashku – Si Mund të Përfshihen Qytetarët dhe OShC-të në Dialog?”
Data: 23 Prill 2025, 14:00–16:00 CET
Folësit: Sara Osmani, Miomirka Mila Melank, Albana Rexha, Resmije Rahmani
Në prill 2025, një sesion komunitar dinamik dhe me përmbajtje të pasur solli së bashku ekspertë, përfaqësues të shoqërisë civile, zyrtarë qeveritarë dhe udhëheqës komuniteti për të eksploruar zhvillimet e fundit në fushën e buxhetimit pjesëmarrës dhe të ndjeshëm ndaj gjinisë në Ballkanin Perëndimor dhe Moldavi. I titulluar “Formësojmë Buxhetet Së Bashku – Si Mund të Përfshihen Qytetarët dhe OShC-të në Dialog?”, ky sesion ofroi një platformë për shkëmbimin e përvojave, identifikimin e sfidave kryesore dhe promovimin e praktikave më të mira që mund të formësojnë procese buxhetore më gjithëpërfshirëse dhe të përgjegjshme.
Ndërtimi i Pjesëmarrjes Gjithëpërfshirëse
Një temë qendrore e sesionit ishte rëndësia — dhe vështirësia — e sigurimit që konsultimet publike dhe përpjekjet e buxhetimit pjesëmarrës të reflektojnë në mënyrë reale zërin e të gjithë anëtarëve të komunitetit, veçanërisht grupeve të margjinalizuara si gratë, të rinjtë, personat me aftësi të kufizuara dhe pakicat etnike. Folësit theksuan se, edhe pse ekzistojnë kuadrot ligjore, pengesat praktike — si ambientet e paaksesueshme, mungesa e transportit dhe përjashtimi gjuhësor — shpesh pengojnë pjesëmarrjen.
Organizatave të shoqërisë civile (OShC) u njihet një rol kyç në mbushjen e këtyre boshllëqeve. Prania e tyre e besueshme brenda komuniteteve u mundëson atyre të mobilizojnë grupe të ndryshme, të rrisin ndërgjegjësimin dhe të promovojnë besimin tek institucionet publike. Strategjitë inovative të komunikimit — që nga platformat digjitale si WhatsApp dhe Viber deri te njoftimet e printuara në dyqanet lokale — kanë rezultuar efektive në arritjen e popullatave të nën-përfaqësuara. Për më tepër, përdorimi i të dhënave të ndara sipas gjinisë, moshës, etnisë dhe aftësisë gjatë konsultimeve ndihmon për të monitoruar gjithëpërfshirjen dhe për të përshtatur strategjitë e angazhimit.
Transparenca dhe Llogaridhënia në Praktikë
Një aspekt tjetër i rëndësishëm që u diskutua ishte transparenca në procesin e konsultimeve. Për të rritur besimin publik, komunat duhet të raportojnë qartë se cilat propozime qytetarësh pranohen ose refuzohen — dhe pse. Ky nivel përgjegjësie jo vetëm që forcon besimin, por gjithashtu nxit angazhimin më të thellë qytetar.
Facilitatorët gjithashtu luajnë një rol jetik në krijimin e hapësirave gjithëpërfshirëse. Modërimi i aftë siguron që takimet të jenë mikpritëse dhe që të gjithë pjesëmarrësit — veçanërisht ata nga grupet e cenueshme — të kenë mundësinë të shprehin shqetësimet e tyre. U identifikuan udhëzime dhe trajnim për facilitatorët si mjete të domosdoshme për të parandaluar mbizotërimin e zërave të caktuar dhe për të siguruar dialog të barabartë.
Mbështetja Institucionale dhe Boshllëqet e Mbartura
Pavarësisht ekzistencës së mandateve kombëtare që kërkojnë nga ministritë të alokojnë buxhete të ndjeshme ndaj gjinisë dhe të raportojnë mbi to, zbatimi në nivel lokal mbetet i paqëndrueshëm. Shumë komuna kanë miratuar rregullore që mbështesin buxhetimin pjesëmarrës, por thellësia dhe cilësia e këtyre proceseve ndryshon. Ndihma e vazhdueshme në ndërtimin e kapaciteteve, vullneti politik i qëndrueshëm dhe mbështetja institucionale janë të nevojshme për të përkthyer politikën në praktikë të ndikueshme.
Sesioni gjithashtu vuri në pah sfida specifike, si përshtatjet e pamjaftueshme për personat me aftësi të kufizuara dhe mungesa e aksesit gjuhësor për komunitetet minoritare. Një shembull urgjent që u ndanë ishte mosfinancimi i pajisjeve mjekësore të specializuara për fëmijët me aftësi të kufizuara, pavarësisht angazhimeve publike të mëparshme — duke theksuar nevojën për veprim të qëndrueshëm dhe buxhetim realisht të orientuar nga nevojat e komunitetit.
Roli i Shoqërisë Civile dhe Hapat e Ardhshëm
Gjatë gjithë sesionit, roli i shoqërisë civile u theksua vazhdimisht si një forcë drejt ndryshimit. OShC-të jo vetëm që rrisin ndërgjegjësimin dhe lidhin komunitetet me institucionet qeveritare, por gjithashtu avokojnë për politika gjithëpërfshirëse dhe investime të synuara, si subvencionet për gratë në bujqësi dhe sport.
Pjesëmarrësit rekomanduan institucionalizimin e modeleve të suksesshme, thjeshtimin e materialeve të komunikimit dhe organizimin e konsultimeve të synuara dhe të përgjithshme. Këto strategji do të siguronin përfaqësim më të gjerë dhe do të ndihmonin në përfshirjen e praktikave të buxhetimit gjithëpërfshirës në qeverisjen afatgjatë.
Përfundim
Sesioni i prillit 2025 konfirmoi se, megjithëse është bërë përparim në buxhetimin pjesëmarrës dhe të ndjeshëm ndaj gjinisë, shumë mbetet për t’u bërë. Përfshirja e vërtetë dhe zbatimi efektiv kërkojnë bashkëpunim të vazhdueshëm, kreativitet dhe përkushtim nga të gjithë aktorët. Vetëm duke punuar së bashku — qytetarët, OShC-të dhe aktorët qeveritarë — mund të ndërtojmë procese buxhetore transparente, të përgjegjshme dhe të barabarta që shërbejnë për nevojat e ndryshme të të gjithë komuniteteve në Ballkanin Perëndimor dhe Moldavi.
📄 Raporti i detajuar i webinarit është gjithashtu i disponueshëm këtu: https://gbwn.net/wp-content/uploads/2025/07/SHAPING-BUDGETS-TOGETHER-3.pdf
▶️ Videoja e plotë e webinarit është e disponueshme në YouTube
