Nga Marija Risteska, Drejtoreshë e Programit, RrBPGJ
Kur Bashkimi Evropian vendos buxhetin e tij afatgjatë — i njohur zyrtarisht si Kuadri Financiar Shumëvjeçar (MFF) — ai nuk shpërndan thjesht fonde. Ai gjithashtu vendos tonin për vlerat, prioritetet dhe partneritetet globale të Evropës për gjeneratën e ardhshme.
Me MFF-në aktuale që zgjasin deri në vitin 2027, BE-ja tashmë ka nisur të planifikojë kuadrin e saj financiar të ardhshëm, i cili do të rregullojë shpenzimet dhe prioritetet e politikave deri në vitet 2030. Ky është një moment kyç mundësie. Vendimet që merren tani do të ndikojnë në gjithçka — nga arsimi dhe shëndetësia deri te siguria dhe veprimet për klimën — brenda BE-së dhe në partneritetet e saj me vendet e tjera, përfshirë Ballkanin Perëndimor.
Për këtë arsye, Rrjeti i Grave të Kosovës (KWN), anëtare e RrBPGJ-së, kontribuoi së fundmi në konsultimin publik për MFF-në e ardhshme. Ne i bëjmë thirrje Komisionit Evropian që të vendosë barazinë gjinore si shtyllë qendrore të financimeve të tij të ardhshme — jo vetëm me fjalë, por me veprime të matshme dhe të financuara.
Pse është e rëndësishme barazia gjinore?
Barazia Gjinore: Një Prioritet Strategjik, Jo Një Opsion Shtesë
Barazia gjinore nuk është vetëm një çështje sociale — është politikë e mençur. Dëshmitë nga e gjithë bota tregojnë se kur gratë fuqizohen ekonomikisht dhe përfshihen në vendimmarrje, marrëveshjet e paqes zgjasin më shumë, ekonomitë rriten më shpejt, dhe komunitetet bëhen më reziliente.
Megjithatë, instrumentet e financimit të BE-së shpesh e injorojnë këtë të vërtetë në praktikë. Shpesh, konsideratat gjinore përmenden në mënyrë të paqartë ose mungojnë plotësisht në mekanizmat e mëdhenj të financimit. Organizatat e shoqërisë civile — veçanërisht ato të drejtuara nga gratë dhe për gratë — shpesh hasin vështirësi për të përfituar mbështetje të dobishme, pavarësisht rezultateve të tyre të provuara në ndërtimin e komuniteteve gjithëpërfshirëse dhe reziliente.
MFF-ja e ardhshme duhet ta ndryshojë këtë.
Çfarë rekomandon KWN
Ne bëmë tre rekomandime kryesore:
-
Zbatimi i Buxhetimit të Ndjeshëm ndaj Gjinisë në të gjitha Fondet e BE-së
Kjo do të thotë që çdo ndarje dhe shpenzim buxhetor të analizohen për ndikimin e tyre të ndryshëm tek gratë dhe burrat dhe të bëhen rregullime për të promovuar barazinë. Gjithashtu, kërkohet që të gjitha programet dhe projektet të përfshijnë objektiva për barazi gjinore. -
Drejtimi i Fondateve për OShC-të e Grave — Përfshirë edhe në Buxhetet e Sigurisë
Ndërsa BE-ja rrit shpenzimet për sigurinë, nuk duhet të neglizhojë angazhimet ndaj Agjendës për Gratë, Paqen dhe Sigurinë (WPS). Organizatat lokale të grave shpesh luajnë role kyçe në ndërtimin e paqes, paralajmërimin e hershëm dhe parandalimin e konflikteve — fusha që aktorët tradicionalë të sigurisë mund t’i mbulojnë jo gjithmonë efektivisht. -
Vendosja e Objektivave, Treguesve dhe Synimeve të Matshme për Barazinë Gjinore
Çfarë matet, realizohet. MFF-ja e ardhshme duhet të përfshijë objektiva specifike dhe të matshme për barazinë gjinore, duke përfshirë tregues për rezultatet, ndikimin dhe efektet e arritura. Kjo do të mundësojë monitorim transparent dhe llogaridhënie në të gjitha sektorët — nga bujqësia tek inovacioni digjital dhe diplomacia.
Pa objektiva të matshme, një kuadër të qartë monitorimi dhe mekanizma llogaridhënie, buxhetet e ndjeshme ndaj gjinisë në Ballkanin Perëndimor rrezikojnë të mbeten premtime të mira pa rezultate reale. Ky është boshllëku që BE-ja duhet të ndihmojë të mbushet përmes instrumenteve të saj të financimit të jashtëm.
Pse tani?
MFF-ja e ardhshme do të formësojë mënyrën se si BE-ja shpenzon paratë e saj nga viti 2028 e tutje — një dekadë kritike për veprimet klimatike, stabilitetin global dhe transformimin digjital.
Komisioni Evropian, nën mandat të dytë të Presidentes Ursula von der Leyen, ka premtuar të krijojë një buxhet më të fokusuar, fleksibël dhe me ndikim. Ai synon të bëhet një “Komision Investimesh” — që të realizojë prioritetet strategjike kryesore. Barazia gjinore duhet të jetë një nga këto prioritete.
Ndërsa BE-ja rishikon instrumentet e saj të veprimit të jashtëm, veçanërisht në rajone si Ballkani Perëndimor ku ka ndikim të fortë, ajo ka si përgjegjësi, ashtu edhe mundësi për të dhënë shembullin. Mund të tregojë se politikat gjithëpërfshirëse dhe të ndjeshme ndaj gjinisë nuk janë luks, por parakusht për zhvillim të qëndrueshëm dhe reziliencë demokratike.
E ardhmja: Çfarë presim të shohim
Kur Komisioni Evropian të prezantojë propozimet për MFF-në e ardhshme në vitin 2025, ne duam të shohim një angazhim të qartë dhe të vendosur për barazinë gjinore. Kjo do të thotë:
-
Linja buxhetore të dedikuara për iniciativat për barazi gjinore
-
Vlerësime të detyrueshme të ndikimit gjinor për të gjitha propozimet e financimit
-
Angazhim i vazhdueshëm dhe financim i dedikuar për OShC-të e grave, veçanërisht në paqe dhe siguri
-
Integrimi i treguesve të ndjeshëm ndaj gjinisë në të gjitha instrumentet e financimit
Barazia gjinore nuk duhet të mbetet një qëllim dytësor ose një politikë e butë. BE-ja nuk mund të realizojë interesat strategjike — qoftë paqe, siguri apo zhvillim të qëndrueshëm — pa investuar në barazinë gjinore. Dhe ky investim fillon me buxhetin.
Le të sigurohemi që buxheti i ardhshëm i veprimit të jashtëm të BE-së të mos flasë vetëm për barazinë. Le ta financojë atë.
