Drejtoresha Rajonale e Gender Budget Watchdog Network, Dr. Marija Risteska, iu drejtua Komitetit për Buxhete në Parlamentin Evropian në Bruksel:
Të nderuar anëtarë të Komitetit, kolegë të dashur,
Është një nder të marr pjesë në Javën e Barazisë Gjinore dhe të kontribuoj në këtë diskutim të rëndësishëm mbi mënyrën se si Kuadri Financiar Shumëvjeçar i ardhshëm mund të bëjë buxhetimin e ndjeshëm ndaj gjinisë rregull—dhe jo përjashtim—në të gjithë Bashkimin Evropian.
Sot flas në emër të Gender Budget Watchdog Network, një koalicion prej mbi njëqind organizatash të shoqërisë civile nga Ballkani Perëndimor. Ne jemi të bashkuar me ekspertët e European Gender Budget Network dhe European Women’s Lobby për sa i përket MFF-së dhe rëndësisë së implementimit të GRB-së në BE. Misioni ynë është i thjeshtë: të bëjmë që buxhetet publike të përgjigjen ndaj nevojave të ndryshme të grave dhe burrave dhe të jenë një mjet për avancimin e barazisë.
Bashkimi Evropian ka pohuar vazhdimisht se barazia gjinore është një vlerë themelore dhe një parim udhëzues, megjithatë, pavarësisht shumë angazhimeve—nga Strategjia për Barazinë Gjinore dhe Plani i Veprimit për Barazinë Gjinore III deri tek Agenda për Gratë, Paqen dhe Sigurinë—buxheti i BE-së mbetet ende i verbër ndaj gjinisë. MFF-ja e re 2028–2034 ofron një mundësi për ta ndryshuar këtë. Siç ka thënë Komisioni, ky është një buxhet i dizajnuar për një Evropë më të qëndrueshme dhe të sigurt. Këto janë qëllime legjitime, por qëndrueshmëria dhe siguria duhet të jenë gjithëpërfshirëse dhe të integrojnë perspektivën gjinore. Ato nuk duhet të krijojnë pabarazi, e cila ushqen pasiguri.
Mesazhi i parë që dua të përcjell është se financimi i barazisë nuk është opsional; është një detyrim sipas traktateve dhe një kusht paraprak për qeverisje efektive.
Në të gjithë Bashkimin, gratë vazhdojnë të përballen me pabarazi strukturore—në paga, përgjegjësi për kujdesin, qasje në financa dhe vendimmarrje. Prandaj, duhet të investojmë në njerëzit, themelin e vërtetë të konkurrueshmërisë dhe sigurisë së Evropës. Financimi që forcon përfshirjen sociale, edukimin dhe infrastrukturën e kujdesit kontribuon drejtpërdrejt në autonominë strategjike të BE-së, sepse një shoqëri e drejtë dhe e bashkuar është mbrojtja më e mirë kundër pasigurisë, ekstremizmit dhe varfërisë. Për këtë arsye, MFF-ja duhet të përfshijë qëllime dhe tregues gjinorë që masin se si programet buxhetore po mbyllin hendekun gjinor, siç përcaktohet nga Indeksi i Barazisë Gjinore i EIGE.
Së dyti, duhet të institucionalizohet buxhetimi i ndjeshëm ndaj gjinisë në të gjitha programet e financuara nga BE-ja.
Përpjekjet deri tani nuk janë të mjaftueshme. Inovacioni nuk është shumë i nevojshëm, pasi mjetet ekzistojnë tashmë, si PEFA Gender Framework, i promovuar nga BE-ja, dhe SDG 5.c.1, për të cilin BE-ja ka marrë angazhime. Të dyja këto mjete përfshijnë masa që lejojnë që buxhetimi të bazohet në analizën gjinore, të bëhet publik dhe të monitorohet shpenzimi në mënyrë që të sigurohet llogaridhënia. Megjithatë, këto standarde nuk zbatohen në mënyrë të qëndrueshme brenda vetë buxhetit të BE-së. Kjo duhet të korrigjohet.
Në këtë MFF, theksi është vendosur mbi thjeshtësimin, që do të lehtësojë përdoruesit e buxhetit. Por thjeshtësimi nuk mjafton. Çdo program duhet të kërkojë:
-
Vlerësime ex-ante të ndikimit gjinor, për të analizuar kush përfiton nga shpenzimet publike dhe kush mbetet pas;
-
Qëllime dhe tregues të barazisë gjinore, të qarta në rregullore dhe programe pune;
-
Vlerësime ex-post dhe auditime gjinore, që të mund të matim rezultatet dhe jo vetëm qëllimet.
Integrimi i këtyre mekanizmave nuk shton burokraci—shton vlerë. Siguron që çdo euro e shpenzuar të sjellë përparim të matshëm drejt barazisë, transparencës dhe efektivitetit.
Së treti, transparenca duhet të ndërtohet që në fillim. Të dhënat duhet të jenë të qasshme dhe të qarta.
Sot, të dhënat mbi ndikimin gjinor të shpenzimeve të BE-së janë të shpërndara, të pasakta dhe të vështira për t’u lidhur me koston ose rezultatet reale. Pa të dhëna të besueshme, llogaridhënia dhe efektiviteti vuajnë—dhe qytetarët humbasin besimin. GBWN ka analizuar ekzekutimin e buxhetit gjinor në Ballkanin Perëndimor dhe Moldavi, ku ligjet ekzistojnë, por nuk zbatohen, dhe buxhetet transferohen në linja të tjera pa diskutim, transparencë ose llogaridhënie. Prandaj rekomandojmë që Komisioni dhe Parlamenti të sigurojnë që thjeshtësimi i MFF-së të mos ulë transparencën dhe llogaridhënien. Të gjithë përfituesit e financimit të BE-së duhet të raportojnë mbi mënyrën se si po mbyllin hendekun gjinor përmes një platforme digjitale të qasshme për qytetarët dhe studiuesit.
Imagjinoni një sistem ku çdo njeri mund të shohë në kohë reale se si paratë e BE-së kontribuojnë në mbylljen e hendekut gjinor në punësim, edukim ose pjesëmarrje. Kjo nuk është vetëm transparencë—është demokraci në veprim.
Së katërti, udhëheqja e BE-së në barazinë gjinore nuk duhet të ndalet në kufijtë e tij.
Ndërsa buxhetet globale të ndihmës po zvogëlohen dhe organizatat për të drejtat e grave përballen me prerje ekzistenciale, instrumentet e financimit të jashtëm të BE-së duhet të udhëheqin me shembull. Objektivat për ndihmën zyrtare për barazinë gjinore duhet të përfshijnë jo vetëm numrat, por edhe cilësinë—sigurimin që fondet të arrijnë tek organizatat bazë që sjellin ndryshime reale.
Në Ballkanin Perëndimor dhe rajone të tjera të zgjerimit, ku punoj më ngushtë, buxhetimi gjinor ka treguar se është transformues: rrit transparencën, lufton korrupsionin dhe ndërton besimin e qytetarëve te institucionet. BE-ja duhet të mbështesë dhe zgjasë këto praktika përmes financimit të saj Global Europe, duke përfshirë financimin e para-anëtarësimit dhe fqinjësisë, duke treguar se pa avancimin e barazisë, zgjerimi dhe zhvillimi janë të pamundur.
Ne kërkojmë një angazhim të qartë të BE-së që 85% e të gjithë financimeve të jashtme të kenë një objektiv të barazisë gjinore sipas angazhimeve të BE-së për mainstreaming gjinor, 20% të mbështesin përpjekjet drejt barazisë gjinore dhe të paktën 25% e investimeve kryesore për barazinë gjinore (G2) të kanalizohen përmes entiteteve të të drejtave të grave. Kjo do të rezultonte në 5% të totalit të ODA-së bilaterale që rrjedh përmes tyre, duke mbështetur punën e tyre të rëndësishme për demokraci, barazi dhe eliminimin e dhunës.
Le të jem i qartë: një buxhet që investon në armë dhe raketa për mbrojtjen tonë, por nënfinancon mirëqenien, nuk është një buxhet për siguri. Siguria e vërtetë fillon me sigurinë njerëzore.
Nëse ne neglizhojmë infrastrukturën sociale, sistemet e kujdesit dhe mundësitë e barabarta, rrezikojmë thellimin e pabarazive që ushqejnë polarizimin dhe mosbesimin. Rritja e buxhetit për mbrojtjen në MFF rrezikon të përforcojë pabarazitë gjinore, të margjinalizojë analizën e sigurisë me perspektivë gjinore dhe të çojë në raportime sipërfaqësore, “për sy e faqe”.
Për këtë arsye, ne, në Gender Budget Watchdog Network, bëjmë thirrje këtij Parlamenti—dhe veçanërisht këtij Komiteti për Buxhete—që të sigurojë që buxhetimi i ndjeshëm ndaj gjinisë të bëhet një kërkesë e detyrueshme në të gjitha programet e ardhshme të BE-së. Ju inkurajojmë të bëni tre pyetje të thjeshta, por të fuqishme për çdo linjë buxheti:
-
Kush përfiton?
-
Kush humbet?
-
Dhe a mbyll apo zgjeron hendekun gjinor?
Të nderuar anëtarë të komitetit për buxhetet,
Buxhetet janë më shumë se plane financiare—ato janë deklarata të vullnetit politik dhe zgjedhjes morale. MFF-ja e ardhshme mund të thellojë pabarazitë ekzistuese ose të bëhet motori i një Europe më të drejtë, më të qëndrueshme dhe realisht të barabartë.
Nëse BE-ja integron seriozisht perspektivën gjinore në buxhetin e saj siç bën në traktatet dhe strategjitë e saj, ne jo vetëm që do të përmbushim angazhimet tona—por do të rikonfirmojmë udhëheqjen globale të Bashkimit në barazi, demokraci dhe paqe.
Le të sigurohemi që MFF-ja e ardhshme të tregojë një histori jo të numrave, por të njerëzve—dhe të jetë provë se Europa investon realisht në atë që ka më shumë rëndësi: njerëzit.
Faleminderit.
Shikoni fjalimin e plotë këtu:
