4–7 април 2025
Локација: Институт „Д-р Симо Милошевиќ“, Игало, Црна Гора
Во рамките на втората фаза од регионалниот проект на Мрежата за родово одговорно буџетирање (Gender Budget Watchdog Network), поддржан од Австриската агенција за развој (ADA) и Шведската агенција за меѓународна развојна соработка (SIDA), од 4 до 7 април 2025 година во Игало, Црна Гора се одржа трансформативна тридневна обука.
Настанот беше организиран во рамки на проектот „Јакнење на отпорноста на жените со попреченост на влијанијата од климатските промени во регионот на Западен Балкан“, спроведен од НВО МОЗАИК Никшиќ во партнерство со Здружението на здруженија на лица со церебрална парализа на Федерацијата Босна и Херцеговина и Центарот за самостоен живот на лица со попреченост.
Обуката собра претставници од организации на лица со попреченост од 20 градови од регионот, како и експерти од Институтот „Д-р Симо Милошевиќ“, Медицинскиот факултет – Програма за студии по применета физиотерапија, и други граѓански и академски чинители. Таа создаде поттикнувачко и инклузивно опкружување за учење и размена.
Учесниците ги истражуваа основите на родот и родовиот идентитет, со посебен фокус на тоа како родовите норми и улоги се вкрстуваат со попреченоста. Се запознаа со индикатори за родова еднаквост и научија како да користат статистички податоци за застапување на поприфатливи јавни политики.
Особено внимание беше посветено на разбирањето и вклучувањето во циклусите на креирање јавни политики, каде што учесниците истражуваа начини за влијание врз развојот на родово одговорни и инклузивни политики. Овие концепти беа оживеани преку практични вежби и интерактивна работа во групи.
Еден од највпечатливите делови на обуката беше посветената работилница за родово одговорно буџетирање, каде беа претставени алатки и техники што организациите можат да ги користат за да влијаат на распределбата на јавните средства – со цел буџетите да бидат праведни за жените со попреченост и да ги земат предвид климатските реалности.
Централна тема беше и феминистичкиот пристап кон попреченоста и родовата еднаквост, со критички осврт на моралните и хуманитарни модели што сè уште постојат во многу делови од регионот. Овие застарени пристапи беа преиспитани со цел отворање пат за пристапи базирани на права и развој, кои ги ставаат во центар искуствата на жените со попреченост.
Дополнително, обуката ги обработи влијанијата на климатските промени врз родовата еднаквост, со посебен фокус на тоа како климатските предизвици – како природни катастрофи, топлотни бранови или недостиг на ресурси – несразмерно ги погодуваат жените со попреченост. Се нагласи итната потреба климатските политики и системите за итен одговор да бидат инклузивни, достапни и чувствителни на пресечни ранливости.
Се говореше и за интерсекциска и повеќекратна дискриминација, особено во контекст на климатски кризи, каде социјалната исклученост дополнително се засилува кај жените со попреченост поради сиромаштија, изолираност во рурални средини и недостаток на пристапна инфраструктура.
Како посебен момент, учесниците имаа можност да се запознаат со новоиздадената публикација на проф. д-р Емира Шврака „Интердисциплинарен тим за рехабилитација на деца со церебрална парализа – Креативноста е важна колку и писменоста“, која ја слави моќта на инклузивната и креативна рехабилитација и предизвика плодна дискусија меѓу учесниците и практичарите.
Последниот ден беше посветен на дискусии за конкретни студии на случај, каде учесниците размислуваа за вистински примери за тоа како родово одговорно буџетирање и инклузивно планирање се применуваат – или можат да се применат – во нивните заедници.
Оваа регионална обука претставуваше значаен чекор кон јакнење на капацитетите на жените со попреченост како лидери и застапнички за климатска отпорност. Таа го потенцираше значењето на инклузивните пристапи во креирањето политики и буџети во време на сè поголеми еколошки предизвици. Учесниците заминаа не само подобро информирани, туку и длабоко инспирирани да иницираат промени во нивните локални и национални заедници.
